Родной язык (авар мац1)

Программа (авар мац1)
(Анкьида жаниб 2 саг1ат – лъаг1алида жаниб 68 саг1ат)
№
КЪо-моц1 Тема
1

6
7
8

11
12
13

14
15

16
17
1819
2021
22
23

Гьаризе кколел х1алт1абазул тайпаби

К1иабилеб классалда малъараб
материал такрар гьаби . Мац1алъул ва
каламалъул бут1а х1исабалда текст,
предложение ва раг1и
Предмет, предметалъул г1аламатал ва
предметалъул ишал рихьизарулел
раг1аби
Гьаркьал ва хIарпал.

Учебникалъулгун лъай-хъвай гьабула . Г1адамазул
г1умруяъулъ каламалъул бугеб к1варалъулги, к1алзул ва
хъвавул каламалъул хаслъабазулги бицуна

Текст, тексталъул гIаламатал: тема,
аслияб
пикру загьир гьаби, цIар лъей.
МагIна гIагарал рагIаби.
Кьибил ва кьибил цоял рагIаби.

Тексталъул тема чIезабула, тексталъул анализ гьабула (аслияб
пикру загьир гьабула, тексталда цIар лъола). Учебникалдаса,
тIаде балагьун, текстал хъвала.
ГIаммаб бутIа ва гIаммаб магIна бихьизабула
Кьибил цоял рагIаби ралагьула, кьибил бихьизабула.

Суратаздасан текстал гIуцIула. Текстазе цIарал кьола.
Текстазул темаби баян гьарула.

Гьаракь ва хIарп, рагьарал ва рагьукъал гьаркьал ратIа
рахъулаго, рагIабазул гьаркьилабгин хIарпалъулаб анализ
гьабула
Рагьарал ва рагьукъал гьаркьал. Е, ё, ю, ХIарпазе характеристика кьола. Гьаркьалги хIарпалги рагIулъ
я рагьарал хIарпал.
битIун
абиялда хадуб халккола.
Геминатал ва лабиалиял
Геминатал ва лабиалиял гьаркьал битIун цIализе ва гьел
гьаркьал.
рихьизарулел хIарпал битIун хъвазе бугеб бажари щула
гьабула.
Грамматикиял
тIадкъаялгун диктант.
Диктанталъул анализ
Жидеца бицунеб жоялъул мурадалде
Предложениялъул хаслъабазда хадуб хал ккола. Сураталдасан
балагьун, предложениялъул тайпаби:
магIнаялъул рахъалъ цоцазда рухьарал предложениял гIуцIула.
хабарияб, суалияб ва тIалабияб.
Интонациялде балагьун, ахIул
Жидеца бицунеб жоялъул мурадалъухъ ва интонациялъухъ
предложение.
балагьун, рикьун ругел хабариял, суалиял, тIалабиял ва ахIул
предложенияздаги тIиритIарал ва тIиритIичIел
предложенияздаги хадуб халккола.
Предложениялъул бетIерал членал:
Предложениялъулъ рагIабазе магIнаялъулал суалал лъола.
подлежащее, сказуемое ва битIараб
Предложениялъул грамматикияб аслу бихьизабула.
дополнение.
Предложениялъул бетIерал
гурел членал ратула.
Предложениялъул бетIерал гурел
Предложениялъул бетIерал гурел членал ратула.
членал.
Предложениялъулъ рагIабазда гьоркьоб Предложениялъулъ рагIабазул дандраял ратIа гьарула.
бугеб бухьен.
РагIабазул дандраял гIуцIула.
ГIадатал тIиритIарал ва тIиритIичIел
Предложениязул гIурхъи чIезабула. Предложение битIун хъван
предложениял.
бахъинабула
(предложениялъул авалалда кIудияб хIарп хъвала,
предложениялъул ахиралдакъваригIараб лъалхъул ишара
лъола).
Г1адатал ва журарал предложениял
Сураталдасан предложениял гIуцIула.
РагIабазул дандрай
Суалаздалъун текс цIидасан гIуцIула. Тексталъул бутIабазул
тартиб чIезабула. Тексталда цIар лъола. Жидеца халккураб
жоялда тIасан хабар (текст) гIуцIула.
РагIабазул дандраязулъ аслиябги
нахъбилълъарабги рагIи.
РагIабазул дандраязулъ рагIабазда
Кьурал тIадкъаял тIуразарулаго, учебникалдаса текстал, тIаде
гьоркьоб бугеб бухьен.
балагьун, хъвала.
Ругьунлъиялъул изложение.

24
25
26

Кьибил цоял рагIаби ва цого цо рагIул
формаби.
РагIул ахир ва аслу.
Суффикс. Ахиразул кумекалдалъун
рагIул
форма хиси ва суффиксазул
кумекалдалъун
цIиял рагIаби лъугьин.
РагIул аслуялъулъ кколел рагьарал ва
рагьукъал гьаркьазул хиса-басиял.

Тексталъул гIуцIи. Текст рекIехъе
хъвай.

Хабарияб текст. Сураталдасан
сочинение.
Суалазда рекъон изложение.

31
32
33

36
37

Изложениялъул анализ
Контролияб диктант
Авар мацIалъул каламалъул бутIаби:
предметияб цIар, прилагательное,
глагол,
рикIкIен, цIарубакI ва наречие.
Каламалъул бутIаби цоцаздаса
ратIарахъи. Каламалъул бутIабазул
синтаксисияб роль.
Хабарияб текст (гIаммаб бичIчIи),
Хабарияб тексталъул изложение

Предметияб цIаралъул цолъул ва
гIемерлъул
форма.

ГIицIго цолъул формаялда
хIалтIизарулел яги
гIицIго гIемерлъул формаялда
хIалтIизарулел предметиял цIарал.
Предметиял цIарал падежазде свери
(асл.п.,
акт.п., хас.п., кьов.п. ва жинда п.).
Ругьунлъиялъул изложение.
Изложениялъул анализ
Контролияб диктант.

43
44
45

РагIул гIуцIиялъул схемаялъул анализ гьабула ва гьелъие
рагIаби тIасарищула. РагIул ахир ва аслу бихьизабула.
Ахиралъ тIубалеб хъулухъ бихьизабула (предложениялъулъ ва
рагIабазул дандраялъулъ ахиралъ рагIаби магIнаялъул рахъалъ
цоцалъ рекъезарула). РагIулъ суффикс бихьизабула.
Суффиксалъул кумекалдалъун цIиял рагIаби лъугьинарула.
РагIул гIуцIиялъул разбор гьабула. Аслуялъулъ гьаркьал
хисиялъул къагIидабазулгун лъай-хъвай гьабула.
РагIабиги батIи-батIиял формабазде хисун, предложениял
гIуцIула. Учебникалдаса текстал хъвала, гьезда цIарал лъола,
гьел бутIабазде риххула. Текст рекIехъе хъвала.
Планалда рекъон хабарияб текст гIуцIула. Сураталдасан
сочинение хъвала, гьелъул хал гьабула
Планалда рекъон рагIул гIуцIиялъул хIакъалъулъ бицуна.
Хабарияб тексталъул анализги
гьабун, изложение хъвала.

МагIнаялъухъ, суалазухъ ва предложениялъулъ тIубалеб
хъулухъалъухъ балагьун, каламалъул бутIаби лъазарула.
Каламалъул бутIабазде рагIаби рикьула.

Тексталъул анализ гьабула: предложениязул гIурхъи
бихьизабула, предложениязул ахиралда лъалхъул ишараби
лъола.
Хабарияб тексталъул хаслъабазулгун лъай-хъвай гьабула.
Тексталда цIар лъезеги бутIабиккун гьеб бицинеги бугеб
бажари цебетIезабула.
Изложениялъул анализ
Планалда рекъон текст гIуцIула.
Предметияб цIаралъул магIна, гьелъие Предметияб цIаралъул лексикияб магIнаялъулгун ва гьелъие
лъолел суалал ва предложениялъулъ
лъолел суалазулгун лъай-хъвай гьабула. Предметияб цIаралъул
гьелъ
хIакъалъулъ бичIчIи лъугьинабула. Каламалъулъ
тIубалеб хъулухъ.
предметиял цIараз тIубалеб хъулухъалда хадуб халккола
Хасал ва гIаммал предметиял
Инсан вихьизабулел предметиял цIарал цогидал предметиял
цIарал.Хасал предметиял цIаразул
цIараздаса ратIа гьарула, гьезие битIун суалал лъола. ГIаммал
бетIералда кIудияб хIарп.
ва хасал предметиял цIарал дандекквела. Хасал цIаразул
бетIералда кIудияб хIарп хъвазе кколеблъи ракIалде щвезабула.
ХIайваназул цIараздаги ва хIайваназда лъурал тIокIцIараздаги
гьоркьоб бугеб батIалъи бихьизабула.
Предметияб цIаралъул жинс: чиясул,
ГIезегIанго предметиял цIаразул цо чанго магIна (ай гIемер
чIужуялъул ва гьоркьохъеб.
магIна) букIиналде кIвар
буссинабула.

Кьибил цоял рагIаби ва цого цо рагIул формаби дандекквела.

Цо-цо предметиял цIарал гIаммаллъунги хасаллъунги
рукIунеллъи лъазабула. Предметияб
цIаралъул жинс бихьизабиялъул къагIидабазулгун лъай-хъвай
гьабула.
МагIнаялде ва суффиксазде балагьун, цолъул ва гIемерлъул
формаялда ругел рагIаби ратIа гьарула. Каламалъулъ цIикIкIун
хIалтIизарулел предметиял цIарал цолъул ва гIемерлъул
формабазде хисизарула.
Предметиял цIаралъул разбор гьабула: ай жинс, падеж, форма
бихьизабула.
Ругьунлъиялъул изложение хъвала.
Изложениялул ккарал гъалат1азул анализ гьабула
Грамматикиял тIадкъаялгун диктант хъвала.

50
51
52

53
54
55

Прилагательноялъул магIна, гьелъие
лъолел
суалал ва предложениялъулъ гьелъ
тIубалеб хъулухъ.
Прилагательноялгун предметиял цIарал
рухьун рукIин.
Цого яги гIага-шагараб магIнаялъулги
гIаксаб
магIнаялъулги прилагательноял.
Прилагательноял антонимал
каламалъулъ
хIалтIизари.
Прилагательноял жинсазде хиси.
Прилагательноял формабазде хиси.
ГIелмияб текст ва гьелъул хаслъаби.
Сипатияб текст, гьелъулъ
прилагательноялъул
бугеб кIвар.
Грамматикиял тIадкъаялгун контролияб
диктант.
Диктанталъул анализ
РикIкIеналъул магIна ва гьелъие лъолел
суалал (чан? чанабилеб? чанабилей?
чанабилев? чанабилел?).

Прилагательноялъул гIаламатазулгун лъай-хъвай гьабула.
Каламалъулъ прилагательнояз тIубалеб хъулухъалда хадуб
халккола.
Тексталъулъ прилагательноял суалазул кумекалдалъун
рихьизаризе ругьунлъула. Предметияб цIаралда прилагательное
бараб букIин баян гьабула.
Предложениялъулъ рагIабазда гьоркьоб бухьен чIезабиялъул
бажари цебетIезабула.
Прилагательноялсинонимазул ва прилагательноял антонимазул
хIакъалъулъ бугеб лъай гъварид гьабула, каламалъулъ гьел
битIун хIалтIизариялъул бажари цебетIезабула.
Прилагательное жинсазде хисиялда хадуб халккола.
Сипатияб тексталъул хаслъабазулгун лъай-хъвай гьабула,
сипатияб текст гIуцIула ва гIуцIараб тексталъул анализ гьабула,
гьелъие къимат кьола.
Грамматикиял тIадкъаялгун диктант хъвала
Диктанталъулъ ккарал гъалатIазул анализ гьабула
РикIкIеналъул хIакъалъулъ бичIчIи кьола, рикIкIеналъул
лексикияб магIнаялъулгун ва гьелъие лъолел суалазулгун
лъайхъвай гьабула, каламалъулъ гьелъ тIубалеб хъулухъалда
хадуб халккола. Тексталъулъ рикIкIенал битIун хъвазе
ругьунлъула. РикIкIенал предметиял цIаралгун рухьун
рукIунеллъи бичIчIула.
Къадаралъул рикIкIеналда хадуб предметияб цIар кидаго
цолъул формаялда букIунеблъи лъала. Берзул диктант хъвала.
РагIабиги дандран, предложениял гIуцIула ва хъвала. Суалазул
кумекалдалъун текст гIуцIула. Текстазда тIад хIалтIула.
БицанкIабазе жавабал ратула ва хъвала.
Каламалъул бутIа хIисабалда глаголалъул хаслъиялда хадуб
халккола. Цогидал каламалъул бутIабазулъ, магIнаялде ва
суалазде балагьун, глагол бихьизабула. Глаголазул лексикияб
магIна мухIкан гьабула (гIемер магIна букIин, синонимал,
антонимал). Цо ва гIемер магIнаялъулги битIараб ва хъвалсараб
магIнаялъулги глаголал каламалъулъ хIалтIизаризе ругьун
гьарула
Жинсиял ва жинсиял гурел глаголазулгун лъай-хъвай гьабула.
Предложениялъулъ рагIаби рекъон ккезаризе бугеб бажари
цебетIезабула.

Къадаралъул ва иргадул рикIкIенал ва
гьезул
битIунхъвай

Глаголалъул магIна, гьелъие лъолел
суалал ва
предложениялъулъ гьелъ тIубалеб
хъулухъ.

Жинсиял ва жинсиял гурел глаголал
(лъайхъвай гьаби).

Жинсиял глаголал предметияб цIаргун
рекъон ккей.
Глаголалъул мурадияб форма.
Глаголал заманазде ва формабазде хисиялда хадуб халккола.
Суалаздалъун глаголалъул
мурадияб форма лъазабула. Предложениялъулъ бугеб
глаголалъул кIварги бихьизабун, предложениялъул
синтаксисияб разбор гьабула. Глаголалги гъорлъе ккезарун,
предложениял гIуцIула.
Сураталдасан сочинение.
Лъурал суалазда рекъон сураталдасан хабар гIуцIула, хабаралда
цIар лъола.
Глаголал заманабазде хиси: бачIунеб, Араб, бачIунеб заманалъул гIадатал ва составиял формаби
гьанже, араб, гIахьалаб заман.
лъугьинаризе ругьунлъула. Суалаздалъун араб заманалъул
глаголал ратIа гьарула. БачIунеб ва гIахьалаб заманалъул
глаголал ратIа гьаризеги гьезие суалал лъезеги бажарула.
Суалазул кумекалдалъун гьанже заманалъул глаголал ратIа
гьаризеги цогидал заманаздаса гьел лъугьинаризеги бажарула.
Цого яги гIага-шагарал магIнаялъул
Глаголазул лексикияб магIна мухIкан гьабула (гIемер магIна
глаголалги
букIин, синонимал, антонимал).

61
62

65
66
67
68

гIаксаб магIнаялъул глаголалги
(синонимал и
антонимал).
Цо ва гIемер магIнаялъул глаголал.
БитIараб ва хъвалсараб магIнаялъул
глаголал.
Ругьунлъиялъул изложение
Изложениялъул анализ
Контролияб диктант
Диктанталъул анализ
ЛъагIалида жаниб малъараб материал
лъазаби

Суалалде ва магIнаялде балагьун, глаголалъул заман ва цолъул
ва гIемерлъул форма чIезабула.
Цадахъго гIуцIараб планалда рекъон хабарияб тексталъул
изложение хъвала.
Грамматикиял тIадкъаялгун диктант хъвала.

Родной язык (авар мац1)

ВНИМАНИЕ!